Dziś stare kamieniołomy stały się miejscami turystyki przygodowej, oferującymi różnorodne działania.
Te najbardziej znane i największe znajdują się w pobliżu cypla Hammerknuden: Hammerværket i Moseløkken.
W przeszłości jednak istniało wiele małych - i zasadniczo prywatnych – kamieniołomów, które były rozsiane po dużych posiadłościach na północy Bornholmu.
![](sporet-billeder/01a-b1.jpg)
Kamienne bloki były również transportowane do portów w Hammerhavn oraz w Vang, gdzie były poddawane dalszej obróbce przed wysłaniem.
To też historia biednej gminy, która sprzedała cypel Hammerknuden niemieckim przedsiębiorcom, którzy zmechanizowali operacje wydobywcze. Sprężone powietrze, wywrotki i przenośniki taśmowe zamieniły kamieniołomy granitu w wysoce produktywne przedsięwzięcia, a Niemcy założyli również port - Hammerhavn - z którego codziennie odpływały statki załadowane krawężnikami i kostką brukową dla rozwijającej się sieci dróg w Niemczech aż do wybuchu pierwszej wojny światowej.
Hammerknuden ma również własne historie. Opowieść o powrocie cypla pod duńską własność, nastrojach narodowych i marzeniu o przekształceniu zapierającego dech w piersiach krajobrazu w obszar chroniony. Historie ekonomiczną i dzierżawy terenu przez państwo duńskie przedsiębiorcom - tym razem duńskim - którzy rozszerzyli i zindustrializowali działalność wydobywczą; o asfalcie zastępującym kostkę brukową i masywnych kruszarkach kamiennych, które przez prawie pół wieku tłukły skały w gruz, który służył jako warstwa podkładowa do nawierzchni asfaltowych lub w późniejszych latach był mieszany z betonem; o wypadkach, krzemicy, formowaniu się rynku i ostrej konkurencji, aż do ostatniego dnia działalności Hammerværket w 1971 roku; o naturze odzyskujące zraniony, zniszczony krajobraz.
![](sporet-billeder/01a-b2.jpg)
To on w 1884 roku kupił całe Hammerknuden i zbudował Granitværk na Bornholmie pomiędzy portem Hammerhavnen i pobliskim jeziorem Hammersøen. Zbudowany obiekt składał się z dużej maszynowni z 16 kuźniami, pracowni, budynku biurowego i podwójnego domu dla majstra i mechanika.
![](sporet-billeder/01a-b3.jpg)
Prawie cały eksport zakładu trafił do Niemiec do 1914 r., kiedy to wybuch I wojny światowej położył gwałtowny kres przedsięwzięciu przemysłowemu.
Bornholmski Granitværk zaprzestał działalności po pierwszej wojnie światowej.
W związku z tym ówczesny rząd duński wydzierżawił kamieniołom duńskiej firmie Møller og Handberg, co spowodowało ponowny wzrost produkcji w Hammerknuden.
![](sporet-billeder/01a-b4.jpg)
Kiedy Hammerværket zaprzestał produkcji w 1971 roku, stał się miejscem znanym obecnie jako Opalsøen (jezioro Opal), popularnym miejscem dla sportowców i innych miłośników zjazdów i wspinaczki.
Latem można wybrać się na najwyższą i najdłuższą w Danii zjeżdżalnie linową ze szczytu kamieniołomu przez jezioro Opal.
Jezioro Opal ma prawie 10 metrów głębokości i utworzyło się w przestrzeni, w której kamieniarze wysadzili skałę.
Najpierw dwóch mężczyzn wbijało rytmicznie wiertło dużymi młotami, gdy trzeci z nich je trzymał i obracał pomiędzy każdym uderzeniem. Następnie wypełniali dziury czarnym proszkiem i zapalali zapalniki z okrzykiem: „Uwaga na strzały”. Następnie wycinali otwory kilofami na kliny i rozłupywali bloki, które się poluzowały.
![](sporet-billeder/01a-b5.jpg)
Latarnia została zbudowana z lokalnego kamienia w 1872 roku.
Działa dobrze samodzielnie, ale często znajduje się w lokalnych brzegach mgły, co jest bardzo niefortunne dla latarni morskiej.
Dlatego wkrótce, w 1895 roku, zbudowano nową - latarnię morską Hammerodde na najbardziej wysuniętym na północ punkcie cypla.
![](sporet-billeder/01a-b6.jpg)
Potrzebowali oni oczywiście miejsca do życia, więc przy drodze do latarni morskiej Hammer zbudowano dla nich domy. Jako pierwszy powstał Humlehodda - Chmielowa Chatka.
Mieszkało w nim pięć rodzin kamieniarzy, żyjących w bardzo ciasnych kwaterach. Spis ludności z 1901 r. wykazał aż 24 osoby.
Na jednym końcu domu znajdowała się kuźnia i wspólna pralnia z ręczną pompą do studni i dużą miedzianą balią do dużych prań.
Na jednym końcu pralni znajdowały się trzy staromodne szopy z wiadrami, które regularnie wymagały opróżniania, jednakowoż numery 7 i 9 miały własne wychodki bliżej domu.
![](sporet-billeder/01a-b7.jpg)
Langelinie - czyli „The Long Row” – składało się z 20 mieszkań, a Sandlinien - „The Sand Row” – z 12.
![](sporet-billeder/01a-b8.jpg)
Na początku XX wieku kamieniołom zatrudniał 50 pracowników. Kamieniołom jest nadal w użyciu i okresowo zatrudnia 2-4 pracowników.
W kamieniołomie pracownicy są w stanie produkować bardzo duże i nieskazitelne bloki kamienne do projektów budowlanych. Granit nadaje się szczególnie na pomniki i rzeźby.
W Muzeum Kamieniołomów można dowiedzieć się, jak rozwijał się przemysł wydobywczy w ciągu ostatniego stulecia, na własne oczy zobaczyć oraz usłyszeć o technikach używanych przez kamieniarzy na Bornholmie, a nawet spróbować swoich sił w obróbce granitu.